Jong en oud betrokken bij waardige 4 mei herdenking in Sneek

SNEEK- Honderden mensen woonden vanavond de 4-mei herdenking in de binnenstad van Sneek bij. Dat gebeurde bij het oorlogsmonument aan de voet van de Martinikerk, de Canadese gedenksteen en het Joods namenmonument in de stadhuistuin. Burgemeester Jannewietske de Vries, vertegenwoordigers van verschillende organisaties en scholen legden bloemen en kransen. 

Burgemeester de Vries schonk in haar toespraak extra aandacht aan alle vrouwen die actief waren in het verzet en noemde om al die vrouwen te eren de naam van Volie Schermer-De Jong. Mevrouw Schermer-De Jong overleed op 14 februari dit jaar, met het overlijden van Volie is er geen vrouw meer onder ons die in de Tweede Wereldoorlog bij een Friese Knokploeg zat.

Hieronder de toespraak van burgemeester Jannewietske de Vries en het gedicht dat door Finette Schipper bij het oorlogsmonument op het Oud Kerkhof werd voorgelezen. Later volgt de toespraak van Alex van Ligten, gehouden bij het Joods namenmonument en het gedicht dat Esmée er voorlas.

Burgemeester Jannewietske de Vries tijdens 4 mei herdenking 2024 in Sneek: Het is aan ons om scherp te blijven

Vandaag staan we in ons land en de rest van het Koninkrijk stil. Stil om te herdenken. Op deze vierde mei herdenken we de oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, maar ook de slachtoffers van al die oorlogen daarna.

Wij herdenken de mensen die hun leven gaven voor onze vrijheid. En staan stil bij iedereen die zich door de jaren heen heeft verzet tegen onderdrukking en terreur.

Dat doen we omdat vrijheid zo’n essentieel onderdeel uitmaakt van onze identiteit. En in het besef dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is.

Vrijheid vertelt. Met onze blik op 80 jaar vrijheid komend jaar zoeken we verbinding. Verbinding met het verleden, verbinding met de verhalen en verbinding met elkaar. 

Elke familiegeschiedenis is ook 79 jaar na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog een persoonlijke confrontatie met oorlogsleed. En ook een testament van medemenselijkheid, van verzet en er zijn voor elkaar. Van rotsvast vertrouwen in een toekomst waarin de rechtsstaat en democratie zouden overwinnen. Het is onze verantwoordelijkheid om daar zorgvuldig mee om te gaan.
Voor iedereen die heeft geleden onder terreur en gevochten heeft tegen onderdrukking. Hun leed en offers mogen nooit betekenis verliezen.

We denken dit jaar daarbij in het bijzonder aan alle vrouwen die actief waren in het verzet. Vrouwen zoals Volie Schermer-De Jong die onlangs op 100-jarige leeftijd overleed en in de oorlog hier in Sneek een onmisbare rol speelde als koerierster in het verzet. Met het overlijden van Volie is er geen vrouw meer onder ons die in de Tweede Wereldoorlog bij een Friese Knokploeg zat. Wij noemen vanavond haar naam als eerbetoon voor al die andere verzetsmensen.

In april werd in het Fries Scheepvaartmuseum het boek ‘Vrouwen van het Friese Verzet’ van Hessel de Walle aangeboden. Hierbij waren familieleden van 32 dappere vrouwen aanwezig. Ze deelden met elkaar de verhalen over een bange tijd, maar ook over krachtdadig optreden tegen fascisme en onrecht. Ze waren actief in de knokploeg, als koeriester, Of gaven in het verzet hulp aan onderduikers, de opvang van Joodse kinderen en gestrande vliegtuigbemanningen. Spionage, gewapend verzet en illegale pers, de vrouwen droegen op alle manieren bij.

Vandaag zijn we twee minuten stil... Stil om alle mensen te herdenken die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid. De vrijheid die we elke dag opnieuw moeten beschermen en versterken.

Het wereldtoneel wordt gedomineerd door strijd en conflicten. Er is oorlog dicht bij huis en in ons land krijgen steeds meer mensen te maken met discriminatie, fascisme en antisemitisme. Alle vormen van haat nemen toe. Polarisatie, verdeeldheid, wantrouwen.

Het is nu aan ons om scherp te blijven. En de verbinding met elkaar te zoeken. Maar ook om moed te tonen. Durven het goede pad te kiezen en morele grenzen te stellen. Net zoals Volie Schermer-De Jong die aan het begin van de oorlog nog maar 17 jaar was. In het boek ‘Vrouwen van het Friese Verzet’ staat: “Om zes uur ’s ochtends van de tiende mei 1940 wordt Volie opnieuw wakker. Flarden van een gesprek tussen de melkboer en een buurvrouw dringen tot haar door. Ze vangt het woord ‘oorlog’ op. Als ze de radio aanzet, hoort ze dat er Duitse parachutisten in ons land geland zijn. … Dan komt haar moeder naar beneden en die bevestigt dat het oorlog is.” Wat doe jij als het er op aan komt?

We hebben de verantwoordelijkheid om samen te staan voor de democratie en de rechtsstaat. Voor de gelijkwaardigheid van ieder mens. Elke stem verdient het om gehoord en gerespecteerd te worden. Zo houden we elkaar scherp en laten we zien dat de oorlog en het verzet ook nu nog relevante lessen aan ons meegeven.

Laat de stemmen uit het verleden niet verstommen. Geef ze betekenis door de verhalen te blijven vertellen. En door te luisteren. Luisteren hoe het toen was en hoe ons dat nu nog altijd raakt. Geef niet toe aan onverschilligheid of snelle oordelen. Blijf kritisch, zoek de nuance, vind elkaar.

We blijven ons ervan bewust dat vrijheid kwetsbaar is. En nooit vanzelfsprekend. Vrijheid deel je met elkaar. Van verhaal op verhaal, generatie op generatie. Vrijheid vertelt. Hieronder het gedicht dat Finette Schipper voorlas:

Vrijheid

Ik heb de doden nooit gezien,

de angst, de massagraven

Ik heb de honger niet gekend,

de kille, grauwe dagen

Ik heb de cellen niet gezien, 

ik heb geen vriend verloren

Ik heb er niets van meegemaakt

Ik ben daarna geboren.

Maar ik heb de verhalen wel gehoord

van mijn opa aan het werk in een wapenfabriek

Ziek, toen gevlucht

en weken onderweg terug naar huis

Met gevaar voor eigen leven

Zonder deze heldendaad, was ik er niet geweest.

Wel heb ik de foto’s gezien,

van stuk geschoten huizen,

De beelden van de bombardementen in Rotterdam

Het grijze oorlogsmonument

de reeksen witte kruisen

Ik adem diep de vrijheid in

Besef hoe hoog de prijs hiervoor was