Dodenherdenking onder bijzondere omstandigheden

Vanaf 18.45 uur tot 20.15 uur was er een erewacht van veteranen bij het monument. Veel mensen kwamen dinsdag naar het monument om een bloemetje te leggen. 

Hieronder leest u een ingezonden brief van burgemeester Tjeerd van der Zwan over deze bijzondere dodenherdenking. 

Net als u hoopte ik dat we in 2021 weer samen zouden kunnen herdenken. Maar het is nog te vroeg om dit jaar een stille tocht en samenkomst te organiseren.

Toch staan we staan dit jaar net zo goed stil bij alle slachtoffers. Niet in een grote groep, met elkaar. Maar ongetwijfeld staat ook u, om acht uur, wel twee minuten stil. Om te gedenken en om te herdenken.

Staat u dan ook stil bij hoe het nu is, na 75 jaar in vrijheid? Over hoe vrij we hier kunnen en mogen zijn, in 2021?

Stilstaan bij de vrijheid van nu kan niet zonder na te denken aan wat het kostte om vrijheid te bevechten in de jaren ‘40-‘45. Niet zonder óók na te denken over de mensen die vochten om de vrijheid die was afgenomen, terug te krijgen. Hoe klein of hoe groot hun strijd ook was, het is van invloed geweest op vele families.

Wat betekent herdenken voor u?

Verhalen van toen

Er zijn steeds minder ooggetuigen die zelf de verhalen over de periode van oorlog kunnen vertellen. Wat maakten zij mee en wat voelden ze? Hun verhalen van toen moeten we blijven delen. Het zijn de verhalen van de mannen die in de begindagen van de oorlog ons land probeerden te verdedigen. Verhalen van mannen die werden uitgezonden om in de koloniën in het Verre Oosten te vechten.
De huiveringwekkende verhalen over mannen, vrouwen en kinderen die weggevoerd en vermoord werden. Omdat ze Joods waren, zigeuner, homoseksueel of communist. Zoveel mensen die nooit weer thuiskwamen.

Dringen zulke verhalen ook door tot de generatie die nu opgroeit, in het vrije Nederland? Tot een generatie die al een jaar zélf vrijheden mist? Een generatie die via de media alle ellende van de hele wereld alsmaar ziet langskomen? Is die generatie misschien inmiddels immuun voor alle narigheid? Volgens mij niet.

Ik denk oprecht dat de veerkracht die de jongeren van nu laten zien over eenzelfde veerkracht te beschikken als de generatie van zo’n 80 jaar geleden. Veerkracht en idealen en plannen voor de toekomst.

Jongvolwassenen namen toen en nemen nu hun verantwoordelijkheden. Toen en nu was er het besef dat er voor jong en oud gezorgd moet worden. En dat daar iets voor opgeofferd moet worden. Toch is er een verschil.

Afgenomen vrijheid

Onze koning sprak vorig jaar uit: “We hebben allemaal een deel van onze vrijheid op moeten geven. Sinds de oorlog heeft ons land iets dergelijks niet gekend. Nu maken we zelf een keuze. In het belang van leven en gezondheid. Toen wérd de keuze voor ons gemaakt”. 

Inderdaad, het grootste verschil is dat ons land van nu geen onderdrukking kent en geen vijand heeft die moordt.

In ons land is vrijheid iets waarbij we niet dagelijks stilstaan. Zeker, niet iedereen voelt zich nu vrij omdat niet álles wat we willen, ook kan. Maar dat is een ongemak. En een heel andere vrijheid.

Het valt in het niet bij het leed dat er in de Tweede Wereldoorlog was en de offers die toen werden gebracht. Dáár staan we vandaag bij stil. De strijd om de vrijheid van en voor jong en oud.

Herdenken is van alle tijden

Ik zie de kinderen van Heerenveen die jaarlijks ook oprecht stilstaan bij ons Heerenveense oorlogsmonument. Zij brengen een groet. Zij noemen de namen van de mannen die hier, of op een andere plaats, door oorlogsgeweld stierven. Hun namen zijn blijvend in een steen genoemd.

Iedere naam met een ander verhaal. Voor ons allemaal, als een herinnering.

Voor de families – kinderen, kleinkinderen, neven, nichten – met de nog persoonlijker herinneringen van vaders of ooms die nooit weer thuiskwamen. Omdat hij met zoveel anderen streed voor de bevrijding van ons land.

Zonder hun inzet zou onze vrijheid van nu er heel anders uitzien.

Wat betekent herdenken voor deze kinderen? Wat betekent herdenken voor u?

Herdenken betekent voor mij dat we blijven stilstaan bij de waarde van vrijheid. Vrijheid is nooit een algemeen goed. Vrijheid is nooit vanzelfsprekend. Het is iets waar we bewust aan moeten blijven werken.

Herdenken is dat we ieder jaar een eerbetoon blijven brengen aan de slachtoffers van oorlog.

Opdat we niet vergeten.

Tjeerd van der Zwan, burgemeester