Henneke Andreae: “De band die ik voel met dieren, komt tot uitdrukking in mijn kunst”

DE KNIPE - Kunstenares Henneke Andreae groeide op in Friesland. Na een jarenlang verblijf in Ierland is ze nu weer terug bij haar roots. 

Ze heeft een groot hart voor de natuur en alles wat daar in leeft. Dit brengt ze tot uitdrukking in haar kunst. Henneke Andreae vertelt aan GrootHeerenveen over haar avontuurlijke levensweg.

Henneke Andreae (57) woonde al op veel verschillende plekken. “Van kasteel tot tent, van woonboot tot caravan, op boerderijen en in onbewoonbaar verklaarde huisjes”, zegt ze. “Ik ben niet bang voor verandering. Maar ik ben ook zeker heel huiselijk. Ik vaar op mijn intuïtie. Ik leef ergens, ik ben ergens, en ik verbind me met die plek en wat daar gebeurt.” Nú woont Henneke in De Knipe, terug uit Ierland. Haar roots trokken aan haar en ze wilde meer tijd met haar ouders doorbrengen. In haar kunstwerken komt haar sterke band met de natuur naar voren. Zo verzamelde ze pootafdrukken van dieren, door papier in het bos neer te leggen. En maakte ze installaties, video’s en foto’s over de connectie tussen mens en dier. Beweging, natuur en verbinding zijn sleutelwoorden in haar kunst én in haar leven.

Buitenbeentje

Henneke groeide op in Sneek, waar ze met haar ouders en broertje tot haar twaalfde jaar woonde, tot het gezin naar Heerenveen verhuisde. “Ik was een beweeglijk meisje en turnde veel, totdat ik op mijn dertiende op mijn nek viel tijdens het turnen. Twee jaar lang kon ik mijn schooltas niet eens dragen. Op de RSG in Heerenveen (Rijks Scholen Gemeenschap, tegenwoordig OSG Sevenwolden – red.) kwam ik niet goed tot bloei, ik was introvert en voelde me een buitenbeentje, en het ongeluk hielp daar niet bij.”

Na een periode van stilte en genezing begon Henneke als tiener met jazzdans bij Grietine Molenbuur. Ze kwam in de performancegroep ‘Duende’ van Molenbuur terecht, en trad op in binnen- en buitenland. Henneke had het plan om naar de lerarenopleiding te gaan. “Voor school las ik Engelse literatuur, en dat opende iets voor mij. Ik voelde een verbinding met de verhalen en met de schrijvers. Het was anders dan wat ik gewend was en het sprak me heel erg aan.” Maar vanwege haar rug werd een staand beroep als lerares haar afgeraden. Ze deed een opleiding tot secretaresse en werkte een paar jaar in ziekenhuis Tjongerschans. “Ik voelde mij op mijn werk opnieuw een buitenbeentje, net als op school. Ik heb toen besloten, dat ik mijn eigen keuzes wilde maken en ik nam ontslag.”

Natuur of cultuur?

Henneke ging theater- en dansles geven bij de jongerengroep van het toenmalige open jongerencentrum ’t Pakhuis aan de Fok in Heerenveen, en volgde cursussen even verderop in de straat bij creativiteitscentrum De Cirkel. Ze kreeg een serieuze relatie met een jongen die in Gorredijk op het platteland woonde en trok bij hem in. “Daar ging een wereld voor me open. Nachten naar de sterrenhemel kijken en je eigen kleinheid voelen; in de zomer met de boot varen en ’s winters in het donker tussen de weilanden schaatsen. Daar heb ik me heel erg met de natuur verbonden gevoeld.”

Op de radio hoorde ze een aankondiging voor een internationaal theaterproject in Amsterdam. “Dat is het dubbele in mij”, zegt Henneke. “Ik houd van de natuur, maar ook van het culturele. En ik wist nog niet welke richting ik op wilde met mijn leven. Om dat uit te zoeken, heb ik een jaar in Amsterdam gewoond waar ik acteerde en danste bij een internationale gezelschap. Maar als je verder wilt in de theaterwereld, moet je je ellebogen gebruiken en jezelf vooruit duwen, voorbij anderen. Dat zag ik niet in mezelf. Ik ben meer van de harmonie.”

Op de boerderi

Henneke koos voor de natuur, en ging naar de biologisch-dynamische land- en tuinbouwschool Warmonderhof,  die destijds in Tiel zat. “Het was prachtig, een groot huis aan een riviertje, met grote tuinen en een boerderij met bijen en koeien. We woonden in kleine woongroepen bij de opleiding. Waar ik op de middelbare school sociaal gezien niet tot bloei kwam, gebeurde dat hier wel. We leerden van alles over land- en tuinbouw. Maar we kregen ook kunstlessen met beeldhouwen en schilderen. En er was de praktijk. Vroeg opstaan, melkdienst draaien, kalfjes voeren. Het was een geweldige tijd.” Totdat Henneke weer last van haar rug kreeg en ze daardoor de opleiding niet af kon maken. Ze kon amper lopen en belandde weer in een genezingsproces. “Toen het uiteindelijk beter ging, voelde dit als een verlichting.”

Fietstocht naar Wales

“In mij zit avontuur, ik houd van de wereld. Ik was 26 jaar, had geen werk, geen studie en geen relatie meer. Ik dacht, dit is hét moment om iets te gaan doen, wat je normaal gesproken niet zo snel doet. Maar wat wíl ik dan?” De voorliefde voor Engelse verhalen kwam terug, en Henneke besloot om naar Wales te gaan. Op de fiets! “Ik had een tweedehands fiets gekocht en pakte al mijn spullen en tent in de fietstassen. Ook best wat boeken. De ochtend van vertrek deed ik een proefrondje, maar ik kwam niet ver, mijn fiets was veel te zwaar! Er moesten heel wat kilo’s af.” Eenmaal in Wales aangekomen, bleek de eerste berg een enorme uitdaging. “Toen ik eindelijk bovenop die berg stond en uitkeek over het landschap van pieken, besefte ik dat ik mijn plannen moest herzien. Ik racete naar beneden, zo de boot op naar Ierland! En daar heb ik 27 jaar gewoond!”

Liefde voor dieren

In die 27 jaar woonde Henneke afwisselend in de stad Galway en op het platteland en bewoog ze zich op die manier tussen cultuur en natuur. Ze werkte op verschillende boerderijen en runde jarenlang de opvang van dieren in de lokale dierenbescherming. Ze herinnert zich liefdevol de dieren die op haar pad kwamen. “De berggeit die een ongeluk kreeg en die we opnieuw leerden lopen. Mijn varken waarmee ik geweldig kon communiceren. Mijn hond Honey, die helemaal kaal was van de schurft toen we haar vonden, en die als een kind voor mij geweest is. Het geredde racepaard Dorothy, wiens veulen Aisha ik mee op mocht voeden. Het vosje dat weer ging eten nadat ik haar met Reiki behandeld had. Dusty de dolfijn, waar ik mee mocht zwemmen. Mijn lievelingsram Theo, die altijd aan kwam rennen als hij mij zag. De dassen die in mijn tuin woonden, waar ik mijn kunstwerken op geïnspireerd heb. En mijn poes Molly, nu achttien jaar, die mee geëmigreerd is naar Nederland.”

Kunstacademie Limerick

Henneke koos uiteindelijk wederom voor cultuur en volgde een aantal jaren een school voor kunstzinnige vorming. Via deze school belandde ze op de kunstacademie van Limerick In Ierland. “Ik dacht, dat ik zou gaan schilderen, omdat ik dat het beste kende. Maar door zelfonderzoek besefte ik, dat ik mij het liefst uit in beweging. Beweging van mezelf en van alles om me heen: de dieren, de elementen, de tijd. Dus werkte ik in interactie met de wereld om me heen. Soms met verf, maar vooral met mijn camera en met mijn lichaam. Zo kwam de verbondenheid met dieren steeds meer tot uitdrukking in mijn kunst.” Voor Henneke kwam alles samen: beweging, kunst, verbinding en de natuur. “Ik zet me in mijn leven in, om met respect met de aarde en alle andere levensvormen om te gaan. Hierbij probeer ik een stem te zijn voor diegene, die hun stem zelf niet kunnen laten horen.”

Culturele Hoofdstad

Terug in Nederland deed ze met verschillende projecten van LF2018, Leeuwarden/Friesland Culturele Hoofdstad van Europa, mee. Zoals ‘Heldinnen van ’t Veen’, en ‘Verhalen in het Landschap’. “Hierna heb ik mijn werkgebied uitgebreid en nu geef ik cursussen kunstzinnige vorming in de Heerenveense School. Ik maak video’s en installaties, maar ik ben ook weer aan het schilderen.”

Mensen die interesse hebben in de cursus, kunnen contact met Henneke Andreae opnemen via info.hennekeandreae@gmail.com. Wie werk van Henneke wil zien, kan haar website hennekeandreae@wordpress.com bezoeken.

Door: Marije Nutma