Het kerkje in Hoornsterzwaag viert dit jaar haar 400ste verjaardag “Wat der ek bart, it tsjerkje moat bliuwe!”

HOORNSTERZWAAG - Terug naar het jaar 1985. Op een ledenvergadering van de kerkelijke gemeente in Jubbega/Hoornsterzwaag wordt de toekomst van het oude kerkje aan de Schoterlandseweg 95 besproken.

De kerkelijke gemeente wil de begraafplaats in beheer houden, maar het kerkje zelf afstoten. Buurtbewoner Sietse de Jong springt op en zegt: “Wat der ek bart, it tsjerkje moat bliuwe!” En zo begint een nieuw hoofdstuk in het 400-jarig bestaan van dit kerkje in Hoornsterzwaag.

Sietse de Jong woont al sinds 1938 in de buurt van het kerkje. Na zijn pensionering is hij veehandelaar geworden en heeft zo een flink netwerk opgebouwd. Dit komt nu goed uit. De kerkelijke gemeente besluit namelijk het kerkje toch af te stoten en Sietse koopt het pand voor het symbolische bedrag van een gulden. Maar daarmee is hij er niet, het kerkje moet flink gerestaureerd worden. Ook dat bekostigt hij met alle liefde.

Foppe de Haan en Feikje van der Werf

Vervolgens wordt het beheer geformaliseerd en komt er in 1988 een bestuur. Foppe de Haan en Feikje van der Werf, twee oud-betuursleden van de Stichting Kerkje 1621 Hoornsterzwaag, doen graag hun verhaal. Ze hebben met liefde vele jaren het bestuurswerk op zich genomen, omdat het tsjerkje ook hén gegrepen heeft.

“Ik ben van dit kerkje gaan houden!”, roept Foppe de Haan vol liefde. Voor Feikje is dit niet anders. Na haar bruiloft verhuist ze naar Jubbega/Hoornsterzwaag en wordt basisschoollerares. Ze leert de omgeving goed kennen en doet onderzoek naar de geschiedenis van onder andere het tsjerkje. Kennis die ze natuurlijk vervolgens weer meegeeft aan haar leerlingen: “Je moet je geschiedenis kennen, weten waar je vandaan komt.”

Feikje en Foppe vertellen honderduit over van alles wat er de afgelopen tientallen jaren georganiseerd is door het bestuur. “Wel altijd gratis, hè! Dit is altijd een arme streek geweest en de activiteiten moesten voor iedereen toegankelijk zijn. Wel staat er natuurlijk bij de deur nog altijd een melkbus voor donaties. Zonder donaties en fondsen kunnen wij dit tsjerkje niet in stand houden.”

Heilige Nachten

Het pand is een rijksmonument, maar valt niet onder de Stichting Alde Fryske Tsjerken; daarvoor is er helaas al vóór de oorlog teveel veranderd aan het interieur van het kerkke. Desalniettemin is het een prachtige plek aan de rand van de gemeente Heerenveen. En daarvan mogen méér mensen gaan genieten, zo heeft het huidige bestuur besloten. Onder andere een kleindochter van Sietse de Jong en de dochter van Feikje van der Werf zitten in dat huidige bestuur.

“Wij hebben een stap opzij gezet na 27 bestuursjaren. We hebben het allebei met veel liefde gedaan, maar we worden ouder. De jongere generatie heeft nieuwe ideeën en zij kunnen het voortbestaan van het bestuur garanderen”, meent Feikje. Foppe vult aan: “Zelf was ik nooit op het idee van ‘Heilige Nachten’ gekomen!”

Op dit moment wordt het tsjerkje namelijk omgetoverd tot één van de bijzondere overnachtingsplekken van ‘Heilige Nachten’, een initiatief om oude kerkjes in Nederland te gebruiken als slaaplek voor een klein gezelschap. Een soort B&B, maar dan anders. Door jouw overnachting draag je ook bij aan het voortbestaan van iconische kerkgebouwen en hun verhalen. Het kerkje in Hoornsterzwaag opent in mei haar deuren oor dit doel.

Klokkenstoel en begraafplaats

Naast dat het tsjerkje gebruikt wordt door én voor de buurt, voor culturele activiteiten, staat het midden op een actieve begraafplaats. De eerste predikant uit de periode vanaf 1621 ligt er begraven, maar ook nu nog kun je een plekje reserveren. Feikje is dit zeker van plan, vertelt ze. Hier hoort zij thuis. “Wat is het mooiste plekje?” vraagt ze zich hardop af.

Een aantal jaren geleden heeft het bestuur ook een plekje gereserveerd op de begraafplaats voor de opbouw van een klokkenstoel die meer op het houten origineel uit, waarschijnlijk, 1688 moest lijken. “Het was een flinke uitdaging om de originele klok terug te krijgen in Hoornsterzwaag. De klok hing inmiddels in de klokkenstoel van Mildam en die wilden natuurlijk niet zonder zitten. Daarnaast moest er een frame gebouwd worden die passend was voor deze locatie. Zoals je ziet is het ons gelukt”, meldt Foppe met gepaste trots.

Elke zaterdagmiddag om precies half zes luidt de klok. Een groep van veertien vrijwilligers heeft die taak op zich genomen. Daarmee blijft de sterke verbondenheid van deze streek met het tsjerkje luid en duidelijk in ere!

Magnus van Trani

Magnus van Trani was in de eerste helft van de derde eeuw bisschop van de Zuid-Italiaanse havenstad Trani. Hij stierf de marteldood tijdens de Romeinse christenvervolgingen en wordt als heilige vereerd. Zijn gedenkdag is 19 augustus. Magnus van Trani is medepatroon van de Kerk der Friezen in Rome. Enkele relieken zijn vermoedelijk in de late 12e eeuw naar Esens in het Harlingerland (Ost-Friesland in Duitsland) overgebracht. In Nederland is hij patroonheilige van Anloo, Bellingwolde, Hollum en Hoornsterzwaag. Ter ere van het 400-jarig bestaan van het kerkje van Hoornsterzwaag wordt op 19 augustus van dit jaar een boek uitgebracht over dit bijzondere tsjerkje.

Door: Janita Baron