Koosje Zeeders na 42 jaar onderwijs met pensioen “Leren werkt andersom”

Algemeen
Afbeelding

AKKRUM - “Een traan en een glimlach.” Hiermee begint ze het interview dat een terugblik werpt op haar lange loopbaan binnen het onderwijs.

 Meer dan veertig jaar heeft ze verschillende functies gehad. Intern begeleider, schoolleider en lerares. “Het is toch vooral die laatste functie die me het meest bijblijft en mij een glimlach bezorgt”, zegt Koosje Zeeders. Een paar dagen na het interview is ze docent-af. “Ik ga het werk ontzettend missen. Eén van de dingen die ik niet zal missen, is steeds na te moeten denken of ik daar en daar wel aan gedacht heb om mijn werkdagen voor te bereiden.” Ze kijkt over haar schouder naar buiten. De pikmeerkruiser wacht om haar en haar man Meinard van hun pensioen te laten genieten. “Bovendien woont het hier heerlijk in Akkrum. Vervelen? Ik denk van niet” Haar uitstraling doet niet suggereren dat ze pensioengerechtigd is. Een warm persoon verlaat het onderwijs en Koosje Zeeders geeft graag mee wat haar ervaringen haar hebben gebracht.

Nog één dag mag ze lesgeven. De hele week staat in het teken van haar afscheid. Haar man en kleinzoon hebben plotseling haar les bezocht. “Daar zat dan ineens mijn kleinzoon Thomas tussen alle leerlingen die ik lesgeef. Op zulke momenten houd ik het niet droog.”

Basisschool De Hoeksteen in Heerenveen neemt afscheid van een lerares in hart en nieren. Wanneer ze over haar werkzaamheden praat, voel je de passie voor haar werk. De laatste vier jaren werkt ze in verschillende klassen. “Heerlijk om zo af te mogen sluiten. De werkzaamheden waren een soort van projecten, bijvoorbeeld de lessen Engels en Fries of met de klas gymmen. Door maar één klas per dag te hebben, ken ik alle leerlingen van de school.”

Kind leert niet als het moet

In haar veertigjarige loopbaan binnen het onderwijs heeft ze veranderingen gezien. “En trouwens, toch ook weer niet. Ja, tuurlijk, ik heb ervaren dat leerlingen mondiger zijn geworden. Ze weten ook veel meer door alle informatie die veel toegankelijker is geworden. Ook is er veel veranderd op materieel gebied. Kinderen hebben veel meer en worden meer verwend. Soms lijkt het wel alsof er met traktaties tegen elkaar wordt opgebokst. Tegelijk is er niet zoveel veranderd. Een kind heeft nog steeds hetzelfde nodig. Misschien is dat wel mooi aan het huidige onderwijs. Er lijkt veel meer aandacht te zijn voor het kind in plaats van wat het moet leren.”

Tijdens haar afstuderen kreeg ze het boek ‘Leren in vrijheid’ van Carl Rogers. “Een man die zijn tijd ver vooruit was. Hij beweerde al in de jaren 70 dat een kind vastloopt als het voortdurend wordt gewezen op de dingen die het moet leren. Leren werkt eigenlijk andersom. Het kind komt zelf met behoeften en het is de uitdaging van de docent om daarop in te spelen.” Koosje geeft een voorbeeld uit haar eigen ervaring. “Een van mijn leerlingen had helemaal geen zin om aan het werk te gaan. Iedere keer wanneer de rest van de klas begon, was hij niet aan het werk te krijgen. In gesprek met hem gaf hij aan dat hij veel liever tekent dan met rekenen of taal bezig te zijn. Na afloop van het gesprek besloot ik hem de ruimte te geven om te tekenen. Vier dagen lang begon de jongen driftig te tekenen wanneer de rest bezig was met andere werkzaamheden. Na die vier dagen kwam hij bij me. ‘Juf, ik denk dat ik ook wel wil rekenen, want als ik alleen maar teken, komt het niet goed.’ Dit was precies wat hij nodig had om zelf een behoefte te creëren. Wanneer ik niet de ruimte had genomen om met hem in gesprek te gaan, was ik daar niet achter gekomen Hier geloof ik heilig in.”

Meedenken met de leerling

“Luister naar elkaar en neem een ander serieus. Betrek bovendien de ouders in de gesprekken die je hebt met je leerlingen. Als hieraan voldaan wordt, krijgt het kind een boost en kan het zich ontwikkelen. En dat is geweldig om te ervaren”, zegt Koosje. Ze is blij met de ontwikkelingen die er hebben plaatsgevonden bij De Hoeksteen. “We werken nu met een portfolio. Daarin geven ze zelf aan wat ze willen. Wij als leraren denken mee met hun toekomstbeeld.”

Koosje heeft in haar loopbaan gemerkt dat er aan dat toekomstbeeld ook veel is veranderd. “Voorheen was het duidelijker wat voor beroepen je kon kiezen. Nu weten kinderen vaak niet eens precies wat hun eigen ouders doen. Als die beroepen steeds onduidelijker worden, ontstaat er ook een vorm van demotivatie. Waar werk je dan immers voor? Het is daarom zo ontzettend belangrijk om met die kinderen mee te denken en zich van zichzelf bewust te maken waar hun interesses en talenten liggen.”

Loshangend vel

Die tijd is voor Koosje nu geschiedenis. Geen gekeuvel meer met de kleintjes, geen grapjes, knuffels of hun ongenuanceerde eerlijkheid. Aan alles is bij haar te merken dat ze het gaat missen. “Laatst nog was ik in de kleuterklas. Een van de leerlingen vroeg wat ik onderaan mijn kin heb. Ik antwoordde dat daar los vel hangt. Een teken dat je ouder wordt. ‘Krijg ik dat dan later ook?’, was de vraag van het kind. Van zulke eerlijke gesprekken, daarvan kan ik zo ontzettend genieten.” In gedachten is Koosje alweer op zoek naar een volgend mooi moment. “O ja, we hebben de leerlingen leren presenteren. En tijdens die presentaties moest de rest van de klas luisteren. Een jongetje kwam naar me toe, sloeg de arm om mij heen en heeft de hele presentatie zo naast me gestaan.” Haar ogen schieten vol. “Die momenten zijn als parels zo mooi.”

Het feit dat ze ouder wordt, ziet ze als een mooie ervaring. “Het is confronterend. Ik word me nu echt bewust dat ik een periode afsluit. De eerste weken zal het best wel gaan, maar als zo meteen de zomervakantie voorbij is en iedereen weer naar school gaat, dat moment lijkt me heel raar. Dan hoef ik niks meer voor te bereiden. Dan kan ik de dagen zo besteden als ik wil.” Haar man knipoogt. “Het is natuurlijk maar de vraag hoe blij ík daarvan word. Ze komt nu heel fleurig en gemoedelijk over, maar als je er niet bij bent, heerst hier een drilcultuur en krijg ik van alles opgedragen”, zegt hij grappend. “‘Nee hoor, we gaan ons prima vermaken”, pareert Koosje haar man. “Meinard is al vier jaar met pensioen en heeft me al kunnen voordoen hoe daarvan te genieten. We krijgen opeens allemaal nieuwe mogelijkheden, zoals langer van huis weggaan. Ik zit er niet over in. We gaan hier een hele mooie tijd van maken. Ik voel me nog jong.”

Zo ver is het deze dag nog niet helemaal. Er wacht haar na het interview nog één dag waar ze naar haar werk gaat. Nog één lesdag om te genieten van al het moois dat het onderwijs te bieden heeft en waarin ze geslaagd kan terugkijken op een rijke ervaring.

Door: Albert Bouwman