Casemanagers Marion Luikel en Dukke Posthuma van Meriant ondersteunen mensen met dementie

HEERENVEEN - Opeens weet je niet meer hoe het koffiezetapparaat werkt. Of je komt moeilijker op bepaalde woorden. 

Dementie uit zich op veel verschillende manieren. Om mensen met dementie te ondersteunen, is allerlei zorg en hulp in te zetten. Een centrale rol daarbij vervullen casemanagers, zoals Marion Luikel en Dukke Posthuma van Meriant.  

Stel je voor: heel je leven heb je kunnen vertrouwen op je cognitieve functies - onthouden, redeneren, plannen maken, etc. En dan raak je sommige van deze vaardigheden langzaam maar zeker kwijt. “Dat doet veel met je”, zegt Marion. “Het kan je eigenwaarde en zelfvertrouwen flink aantasten. Ik wil daarom dat mensen met dementie zich door mij echt gehoord en gezien voelen.” Marion (58) en Dukke (55) zijn allebei casemanager dementie bij zorgaanbieder Meriant. Beiden werken al lange tijd in de zorg en hebben veel ervaring met begeleiding van ouderen. “Zo zie ik telkens weer wat een enorme impact dementie heeft”, vertelt Dukke. “Niet alleen op de betreffende persoon, ook op zijn of haar naasten. Dat ik met mijn werk kan helpen om die last te verlichten, zodat iemand zo lang mogelijk thuis kan blijven wonen, is voor mij een grote drijfveer.”

Maatje kwijt

Dementie is een aandoening waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken. Er bestaan diverse vormen, waarvan de ziekte van Alzheimer het meest voorkomt. Per persoon kan het ziektebeeld en -verloop verschillen, maar vroeg of laat zijn de klachten bij iedereen zo ernstig dat ze het dagelijks leven behoorlijk belemmeren. Het gaat daarbij om meer dan alleen problemen op cognitief gebied, zoals geheugenstoornissen, aandachts- en concentratieproblemen en taal- en spraakproblemen. Vaak treden ook verschijnselen op als lichamelijke verzwakking, lusteloosheid en veranderingen in gedrag en karakter. Marion: “Partners vertellen mij: ‘Ik ben mijn maatje kwijt.’ De persoon met wie zij al jaren samen zijn, is niet meer dezelfde. Dat verlies leidt tot rouw.”

‘Niet-pluisgevoel’

Naarmate je ouder wordt, kan het steeds vaker gebeuren dat je iets vergeet. Meestal is dat onschuldig. Maar het kán een van de eerste tekenen van dementie zijn. “In veel gevallen begint het klein”, legt Marion uit. “Iemand heeft wat meer moeite met alledaagse activiteiten of trekt zich een beetje terug. Bij de partner en familieleden roept dit vaak een ‘niet-pluisgevoel’ op: het gevoel dat iets niet in orde is.” De eerste stap is dan om naar de huisarts te gaan. Die verwijst door naar een specialist ouderengeneeskunde en een casemanager voor een screening thuis, of naar een geriater in het ziekenhuis voor uitgebreider onderzoek. Dukke: “Het hangt af van hoeveel onderzoek gewenst is. In het ziekenhuis kun je uitsluiten dat er iets speelt wat soortgelijke symptomen veroorzaakt, zoals een hersentumor of vitaminetekort.” 

Vaste vertrouwenspersoon

Blijkt dementie de meest waarschijnlijke diagnose, dan helpt een casemanager de betrokkenen om ondersteuning te krijgen. “Het kan voor hen lastig zijn om op dat gebied de juiste keuzes te maken”, zegt Dukke. “Wij wijzen mensen de weg, geven advies en zijn een luisterend oor. Zo zijn we voor hen een vaste vertrouwenspersoon.” Veelvuldig ingezette zorg en hulp zijn bijvoorbeeld fysiotherapie, ergotherapie, huishoudelijke hulp en dagbesteding. Ook zijn er laagdrempelige ‘inloophuizen’ voor mensen met (beginnende) dementie en hun naasten. Bijvoorbeeld het Odensehuis in Heerenveen en Alzheimercafé’s. Daar is ruimte voor ontmoeting, ondersteuning, activiteiten en advies. “Deels is dat bedoeld om naasten te ontlasten”, geeft Marion aan. “Als mantelzorger komt er ontzettend veel op je schouders terecht. De partner en familie bijstaan is daarom een belangrijk aspect van ons werk. Ik zeg vaak tegen ze: ‘Je kunt alleen voor een ander zorgen, als je goed voor jezelf zorgt’.” Voor het contact met de cliënten en hun naasten leggen Dukke, Marion en collega-casemanager Roelof van Kammen veel huisbezoeken in Heerenveen, Wolvega en omstreken af. Ook hebben ze regelmatig overleg met elkaar en andere zorgdisciplines binnen Meriant.

Explosieve toename

In Nederland zijn er ruim 280.000 mensen met dementie. Dit zijn niet alleen ouderen; iets meer dan vier procent van deze groep is jonger dan 65 jaar. Bij hen worden de symptomen vaak pas laat herkend en eerst aan andere factoren toegeschreven. Door de vergrijzing krijgen we in ons land naar verwachting te maken met een explosieve toename van het aantal gevallen van dementie. Het Centraal Bureau voor de Statistiek schat dat dit aantal in de komende twintig jaar stijgt tot meer dan een half miljoen. Dukke: “Gelukkig zien we ook een andere trend: Nederlanders leven steeds gezonder. Een gezonde leefstijl vermindert de kans op dementie. Nog een reden dus om elke dag genoeg te bewegen.”

Wereld Alzheimer Dag

Maandag 21 september is het Wereld Alzheimer Dag, met als thema ‘Jong en Oud’. Dit jaar is het anders dan anders, vanwege de coronamaatregelen. Toch zijn er activiteiten in uw buurt voor mensen met dementie, mantelzorgers en de familie- en vriendenkring. Met ruimte voor ontmoeting, ondersteuning, activiteiten en advies. Voor meer informatie ga naar: www.meriant.nl/behandeling/casemanagement-dementie