Flaeijelfeest voor het eerst in Oudehorne

Het Flaeijelfeest in Oudehorne wordt dit jaar voor de 44e keer georganiseerd. In 1977 ontstond dit cultuur-historische evenement voorzichtig door een kleine boerendemonstratie in Nieuwehorne. Begin jaren ’80 kwamen de oude ambachten in beeld en sindsdien is het Flaeijelfeest meer en meer gegroeid. Alle vrijwilligers zijn bloedfanatiek en verheugen zich – na twee coronajaren - enorm op de editie van 2022, die voor het eerst in Oudehorne plaatsvindt. GrootHeerenveen sprak Jaap Veensma, voorzitter commissie Oude Ambachten. “Mensen ervaren het echte boerenleven op het Flaeijelfeest.”

Enthousiast en gedreven, zo kun je Jaap Veensma wel het best omschrijven. Hij is sinds 2017 voorzitter van de commissie Oude Ambachten van het Flaeijelfeest dat op 22, 23 en 24 september plaatsvindt in Oudehorne. “Voor het ontstaan van het Flaeijelfeest moeten we terug naar 1972”, vertelt hij. “Huisarts Frans Pellikaan in Nieuwehorne was geïnteresseerd in het oude boerenleven. Hij kocht een boerderij en wilde zelf gaan dorsen met een oude stoomlocomobiel Op zaterdag 15 oktober van dat jaar stond er op het boerenerf van ‘huisarts/boer’ Pellikaan een volledig gerestaureerde stoomlocomobiel, dorskast en stro-pers. Klaar voor de eerste dorsdemonstratie en wat later zou blijken: het startschot voor 44 jaar Flaeijelfestiviteiten.”

Spectaculair gebeuren

In 1977 werd de eerste commissie opgericht voor het Flaeijelfeest, dat toen nog een kleine boerendemonstratie was. “Halverwege de jaren ’80 explodeerden de festiviteiten, doordat de oude ambachten erbij kwamen. Sindsdien is het Flaeijelfeest een spectaculair cultuur/historisch evenement met zelfs nationale allure. Na twee coronajaren kunnen we het gelukkig weer organiseren, ditmaal op een nieuwe plek in Oudehorne. Het Flaeijelfeest was altijd in Nieuwehorne, maar het terrein werd te klein en de infrastructuur, logistiek en veiligheidsaspecten waren niet optimaal meer. Daarom vroeg de gemeente ons om te kijken naar een andere plek. En die vonden we op de hoek van de Buitenweg/Sevenaerpad in Oudehorne, het nieuwe Landgoed De Horne.”

Gerestaureerde plaggenhut

Naast de vier kilometer lange boerenoptocht waarmee het feest wordt geopend, is er ook een gerestaureerde plaggenhut te zien op het terrein. “Deze stond op het oude terrein, hij bestond uit grasplaggen en een rieten dak, maar helaas is hij een keer afgebrand, na de opbouw konden we hem niet verplaatsen naar het nieuwe terrein. Een speciaal groepje vrijwilligers dat zich bezighoudt met deze plaggenhut, is naar het Veenmuseum in Harkema gegaan om de ontwikkeling van de plaggenhut door de eeuwen te zien. Eerst werd hij altijd onder de grond gebouwd, later werd dat bovengronds. De rondleiding in het museum leverde de vrijwilligers zóveel inspiratie op, dat zij zelf zo’n bovengrondse plaggenhut zijn gaan bouwen. En gelukkig is hij op tijd klaar voor het feest. Een andere uitdaging was de oude bakkerij die in de nagemaakte dorpsstraat stond. Er zat een oven in die ongeveer 100 jaar oud was, afkomstig uit een echte bakkerij. Hij werd gestookt op takkenbossen en we bakten er het speciale ‘Flaeijelbrood’, oranjekoek en speculaas in, dat gemaakt werd van oude graansoorten zoals spelt en haver.”

Veldwachters

De nieuwe oven – die maar liefst tien ton weegt – werd onlangs op een speciale wagen naar het nieuwe terrein vervoerd. “Hij wordt straks gestookt op berkenhout waar we takkenbossen van gebonden hebben, ongeveer een halve week voor het begin van het feest wordt de oven al aangestoken. Om de oven wordt een hele bakkerij én een kroeg met de naam ‘De vergulde romer’, gebouwd. Daarnaast is er in de dorpsstraat onder andere een kapper, slagerij en een kruidenier/snoepwinkel te zien. Maar dat is nog niet alles: we bouwen ook een oude gevangenis, waar twee veldwachters de scepter zwaaien. Af en toe zullen ze ook mensen ‘oppakken’, bijvoorbeeld de man die in de kroeg laveloos aan de bar hangt en door zijn vrouw verzocht wordt naar huis te komen. Vanzelfsprekend wil de man dit niet en wordt hij dus meegenomen.” Verder is er een oude dokterspraktijk te zien – die mag niet ontbreken op het feest waar dokter Pellikaan de grondlegger van is – en kan het publiek een kijkje nemen bij een smid, de washoek en de boerenhoek.

Goud waard

Gedurende de drie dagen van het Flaeijelfeest is er ook een kermis, die voor de bezoekers helemaal gratis is. Pronkstuk hiervan is toch wel de oude luchtschommel uit eind negentiende eeuw. “Hij heeft jaren dienst gedaan, maar hij werd steeds slechter. Er zaten rotte delen in en veel oude lagen verf. Meesterschilder Matthijs Huitema stortte zich met zijn hele ziel en zaligheid op de schommel en restaureerde hem volledig in vier jaar. Matthijs is goud waard Maar dat geldt voor alle vrijwilligers. We zijn één grote familie en hebben allemaal hart voor het Flaeijelfeest. Het wordt een prachtig, muzikaal festijn waar jong en oud van harte welkom zijn en zich volledig kunnen onderdompelen in vervlogen tijden.” 

Tekst: Amanda de Vries

Beeld: archief Flaeijelfeest