Het Tripgemaal van Jort Mercuur en Miriam van der Meer in Gersloot

GERSLOOT - Het Tripgemaal in Gersloot, aan de rand van het natuurgebied De Deelen, is gebouwd in 1876. 

Heel lang is het de galerie geweest van kunstverzamelaar, kunsthandelaar, galeriehouder, curator, uitgever en museumdirecteur Thom Mercuur (1940-2016). Het gebouw is nu een woonhuis, galerie, streekmuseum, artist-in-residence-locatie én je kunt er overnachten via ‘Natuurhuisje’. Het Tripgemaal is anno nu eigendom van Jort Mercuur en Miriam van der Meer uit Groningen.

“Het is gewoon een leuke plek, een knooppunt, dat wilden wij graag open houden”, vertelt Jort. Jort en Miriam kochten Het Tripgemaal in 2016 uit de nalatenschap van Thom Mercuur. Voor het ondernemende stel kwam het Tripgemaal op het moment dat hun pand in Groningen vanwege aardbevingsschade moest worden gesloopt. Zo kwamen Jort Mercuur en Miriam van der Meer na jaren terug in Gersloot, nu voor onbepaalde tijd!

“Wij worden elke ochtend heerlijk wakker, net alsof je midden in een schilderij van Sjoerd de Vries of Willem van Althuis bent… Iedere ochtend zie je de zon opkomen boven de dauw in de polder. Je begrijpt meteen de luchten in die schilderijen als je dit hebt gezien,” meent Miriam. Inmiddels zijn de kinderen uitgevlogen en wonen en werken Jort en Miriam romantisch met zijn tweeën in deze aanbouw van Eerde Schippers, de architect van onder andere Museum Belvédère.

De droom van Thom Mercuur

Het Tripgemaal heeft overigens haar naam te danken aan de laatste drie machinisten van het gemaal, die Trip als achternaam droegen. In de jaren tachtig kocht Thom Mercuur het voormalige stoom- en elektriciteitsgemaal. Tientallen jaren droomde hij van een museum voor moderne kunst in Fryslân, en struinde hij diverse locaties af. Uiteindelijk werd het Oranjewoud, het huidige museum Belvédère. Intussen bouwde Mercuur aan een uitgebreide kunstcollectie. Hij organiseerde vele tentoonstellingen en Het Tripgemaal werd een creatieve ontmoetingsplek.

“Hier kwam alles samen, het was echt een knooppunt. Thom kon met alle soorten mensen omgaan, er kwamen jagers en stropers, kunstliefhebbers en andere interessante mensen. Die plek willen wij graag in stand houden én uitbreiden. Wij hopen dat mensen die langs fietsen gewoon eens binnen stappen en deze bijzondere plek ontdekken.” Jort en Miriam organiseren er etentjes, muziekavonden, exposities én je kunt er dus logeren. En dat alles zonder drempels, iedereen is welkom.

De bult

Het komt wellicht niet als een serieuze benaming over, ‘de bult’, maar natuurlijk is die serieuze ondertoon er wel degelijk, als het gesprek over de nalatenschap van Thom Mercuur gaat. “Wij noemen het ‘de bult’.’ Samen met zijn zusje beheren Jort em Miriam de kunstcollectie, lenen werken uit en leveren kunstenaarsboeken aan diverse musea. Zelf voegden ze daar nog een nieuwe interessante tak aan toe. Jort ontwierp én maakte de naadloze meubels voor Museum Belvédère.

Reizen en werken | Kunst en kijken

Jort en Miriam leerden elkaar kennen in 1992 in Franeker. “Ik was twintig en had meerdere horecabaantjes’, vertelt Miriam. ‘Ik hoorde dat Jort zijn huisje te huur aanbood omdat hij zou gaan varen met Greenpeace”. Maar toen kwam Jort langs om te vertellen dat het helaas niet doorging omdat zijn baan niet doorging. In plaats van het huis te verhuren had Jort besloten het te verkopen en te gaan reizen. “Hij zei tegen mij: Ik ga weg, ga je mee?”, vertelt Miriam vol liefde. Jort vult direct aan: “Slim hè?” En dat bleek zo te zijn. Miriam zei niet meteen nee, ze zag het als een leuke kans. En zo werden ze van kennissen in een soort snelkookpan geliefden. “We hebben het eerste jaar ruzie gemaakt voor de rest van ons leven. En kom je daar doorheen? Dan wordt het heel leuk!”

Begin jaren 90 hebben Jort en Miriam meerdere keren bij Thom in Het Tripgemaal gewoond als ze tijdelijk in Nederland waren. Jarenlang reisde het stel namelijk over de hele wereld. Af en toe kwamen ze terug om zoveel mogelijk geld te verdienen om weer op reis te kunnen. Jort werkte dan in een steenhouwerij en Miriam in de horeca. Totdat ze in de Sahara fossiele natuursteen ontdekten. Ze besloten de stenen te importeren en zo begon in Nederland het eerste gezamenlijke bedrijf.

Kort door de bocht: na al die jaren zien Jort en Miriam ondernemerskansen in hele uiteenlopende zaken. Daarbij volgen ze altijd hun oog. “Thom én mijn reiservaring hebben mij leren kijken, echt kijken. En gewoon te doen. Door te klooien leg je de lat juist heel erg hoog.”

Gewoon letter genieten van alle schoonhied

Wat dat kijken betreft: je blijft in Het Tripgemaal ook continue om je heen kijken en nieuwe elementen ontdekken. Jort vertelt hierover: “Bezoekers zeggen wel eens: ‘Ik heb niets met kunst’. Dan zie je diegene uitgebreid de machines bekijken en zeggen ze: ‘Prachtig!’ Ik antwoord dan: ‘Je hebt álles met kunst! Alleen, je hebt het zelf niet in de gaten’. Wij willen én zoeken juist dat raakvlak, dat iedereen binnenkomt en toch ineens anders gaat kijken. Niets hoogdravends, de vrijheid van kijken, gewoon lekker genieten van alle schoonheid!”

Ondertussen komt Jort met de ene na de andere lokvogel aanzetten en vertelt er vol passie over. Lokvogels worden gebruikt voor de jacht. “Veenarbeiders hadden maar een paar maanden werk, dus vulden ze dat aan met het maken van lokeenden van simpele elementen. Daar de schoonheid van kunnen zien, dat is zo leuk! En het is toch echt wel een gebruiksvoorwerp geweest. Bij sommige lokeenden vraag je je wel af, waarom trapte de eend daar in?!”

Woorden en ogen tekort

Woorden schieten tekort om deze plek te beschrijven en haar verhaal recht te doen. Je kunt het nooit allemaal in één keer in je opnemen. Zelf kwam ik hier ogen tekort en sloeg mijn hart bij iedere ontdekking een slag over. En de kennis en energie van Jort en Miriam? Die zal als een dierbare herinnering mee gaan op mijn verdere reis. Mijn vraag is alleen nog: Wanneer ga jíj eens op bezoek?

Door: Janita Baron